De juiste patiënten rekruteren voor de juiste klinische tests … Het klinkt erg simpel, toch is het dat allesbehalve. De drie Brusselse universitaire ziekenhuizen (Saint-Luc, Erasmus en UZ Jette) waren dan ook snel gewonnen voor de oprichting van ClinicoBru, een vzw die zich toelegt op de rekrutering van patiënten voor klinische tests. Een gesprek met Florence Bosco, general manager van de vzw ClinicoBru.
Hoe begint dit verhaal?
Florence Bosco: “Het verhaal begint in 2012 toen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de drie universiteiten een financiering toekende om hun onderzoek te professionaliseren. Dat project had eigenlijk een dubbele doelstelling:
- een accreditatie volgens een internationale norm (ontwikkeld in de Verenigde Staten) behalen en zo de patiënt beschermen;
- een gemeenschappelijk Brussels platform voor klinische studies opzetten om de interface tussen de artsen-onderzoekers en de farmaceutische bedrijven te verbeteren.
De vzw zelf werd in 2014 opgericht. We kozen voor die juridische vorm om geloofwaardig te blijven. Het is onze bedoeling om de toegang voor patiënten tot klinische onderzoeken te vergemakkelijken en om artsen en farmaceutische bedrijven (die ons tegen kostprijs vergoeden) te helpen, niet om winst te maken.”
Jullie hebben dus drie doelgroepen: de patiënten, de artsen-onderzoekers en de farmaceutische bedrijven. Klopt dat?
Florence Bosco: "Zo is het. Farmaceutische bedrijven hebben nood aan een efficiënte rekrutering van patiënten voor hun klinische proeven, want de ontwikkelde geneesmiddelen moeten zo snel mogelijk op de markt komen.
Voor onderzoekers-artsen die aan een klinische studie beginnen, betekent dat een hele investering. Ze moeten ook voldoende patiënten rekruteren opdat hun onderzoek wetenschappelijk onderbouwd zou zijn.
En de derde groep, dat zijn de patiënten. Het klopt dat er momenteel nog geen directe communicatie met de patiënten bestaat. We richten ons veeleer op de medische gemeenschap rond de onderzoekende arts, in de breedst mogelijke zin, dat is onze springplank naar de patiënt. In dit stadium is die medische gemeenschap het beste kanaal om de patiënt te bereiken, denk ik.”
Hoe gaat dat concreet in zijn werk als een farmaceutisch bedrijf een geneesmiddel wil ontwikkelen en patiënten nodig heeft om de molecule te testen?
Florence Bosco: "In het begin, toen niemand wist wie we waren, probeerden we ons beter bekend te maken in de farmaceutische wereld met wat je reddingsoperaties zou kunnen noemen. We snelden te hulp bij studies waarvoor er niet voldoende patiënten waren. U moet weten dat onderzoekende artsen zich er tegenover farmaceutische bedrijven toe verbinden om hun klinische studie bij "x" aantal patiënten uit te voeren voor een welbepaalde periode. Maar soms vinden ze niet voldoende mensen en wij hebben ons eerst op die gevallen gericht, nadat we verschillende stappen ondernamen om meer bekendheid te krijgen bij de onderzoekende artsen en farmaceutische laboratoria.
Nu proberen we onze groei te versnellen en in te grijpen vanaf het moment dat de farmaceutische bedrijven de onderzoekssites hebben aangeduid. Want dat is het ideale moment om een proactieve rekruteringsstrategie uit te stippelen en zo hoeven we de feiten niet achterna te hollen aan het einde van de studie."
Hoeveel patiënten hebt u al gerekruteerd sinds u van start ging?
Florence Bosco: "Het project stond in 2012 al op stapel, maar de vzw werd pas in november 2014 daadwerkelijk opgericht, en toen pas werden haar taken nauwkeurig vastgelegd in een overeenkomst tussen de drie universitaire ziekenhuizen.
Ondertussen kregen we een honderdtal uiteenlopende aanvragen. Dankzij onze bemiddeling werden er 30 patiënten gerekruteerd voor de acht studies waarvoor we instaan, 30 van de 46 opgelegde en – ingelijfde – subjecten voor die studies. Dertig lijkt misschien weinig, maar 30 op 46 patiënten is een knap resultaat voor een dienst die nog in de kinderschoenen staat. Het vereiste aantal patiënten varieert naargelang het therapeutische vakgebied. Voor pediatrische onderzoeken, bijvoorbeeld, rekruteert een site doorgaans drie à vier patiënten, terwijl ze voor een diabetesonderzoek veeleer zeven tot tien patiënten zal zoeken. Voor vaccins kan dat oplopen tot vijftig patiënten per onderzoek en per site. Verder zit er een twintigtal studies in de pipeline en hopen we dat cijfer tamelijk snel tot een honderdtal te kunnen optrekken. Wat dus neerkomt op 300 à 400 patiënten die jaarlijks door de vzw ClinicoBru gerekruteerd worden.”
Wanneer u terugblikt op de voorbije periode, wat was dan het moeilijkste moment sinds de oprichting van de vzw?
Florence Bosco: "Het project echt van de grond krijgen. Het oorspronkelijke plan bestond erin een klinisch onderzoeksplatform met de drie universitaire ziekenhuizen op te zetten om het Gewest slagvaardiger te maken op dat vlak. Klinische onderzoeken leveren flink wat banen op in Brussel, maar de drie ziekenhuizen maken deel uit van drie verschillende netten. Hen alle drie samenbrengen in een dergelijk project lag niet voor de hand, ook al omdat ze het niet gewend zijn om samen te werken. We moesten dus uitzoeken tot hoever de ziekenhuizen bereid waren te gaan, en aantonen dat het mogelijk is om samen te werken en toch onafhankelijk te blijven. Voor klinische studies hebben de ziekenhuizen uiteraard alle belang bij een samenwerking, want het gaat om heel specifieke technologieën en het heeft weinig zin dat iedereen zijn eigen kleine project start.
Een ander probleem, dat was het vinden van testcases, concrete studies. We wilden zo snel mogelijk een proefproject, zo vroeg mogelijk in het ontwikkelingsproces van de vzw, om heel snel uit te maken welke dienstverlening we precies aan onderzoekers-artsen en farmaceutische bedrijven zouden aanbieden."
Kon u op specifieke begeleiding rekenen bij de oprichting van de vzw?
Florence Bosco: "Van bij de start stelden we een adviesraad samen met afgevaardigden van de farmaceutische bedrijven. Want uiteindelijk zijn zij de opdrachtgevers en betalen zij de rekeningen. Ze waren trouwens nauw bij de ontwikkeling van de vzw betrokken. Hun advies was al even uitgebreid als doeltreffend. Telkens als we een dienst uitwerkten of een testcase beheerden, peilden we naar hun feedback, die heel belangrijk voor ons was.
Bovendien konden we op de kostbare begeleiding van impulse.brussels rekenen, wat een flinke hulp betekende voor, bijvoorbeeld, juridische zaken of voor onze communicatiestrategie. En op die manier konden we ook bruggen bouwen met andere projecten dankzij Abrumed, het Brusselse gezondheidsnetwerk.”
Nu uw vzw zelf uit de startblokken is, welk advies zou u meegeven aan iemand die ook een eigen onderneming wil beginnen?
Florence Bosco: "Wie een plan in zijn hoofd heeft om een bepaalde dienst aan te bieden, moet zo snel mogelijk "crash tests" uitproberen. Potentiële gebruikers van die dienst rechtstreeks aanspreken. Blijf niet maandenlang in een hoekje aan het project sleutelen, vooral niet als u geen specifieke technologie voor uw project hoeft te ontwikkelen."